Η πανάρχαια Δωδώνη ήταν το πολιτικό και θρησκευτικό κέντρο των Πελασγών της προϊστορικής εποχής. Το ιερό Μαντείο είναι το αρχαιότερο και αγαπητότερο στους θεούς, αφού ο ίδιος ο Διας το όρισε δικό του Μαντείο, πανέντιμο στους ανθρώπους.

Οπως σήμερα τα Ιεροσόλυμα θεωρούνται "Αγιοι Τόποι" των Χριστιανών και η Μέκκα των Μωαμεθανών έτσι και η Δωδώνη, τόσο κατα την προϊστορική περίοδο, όσο και κατλα τους ιστορικούς χρόνους υπήρξε ιερός χώρος και κατ' εξοχήν πνευματικό κέντρο του απανταχού ελληνισμού της αρχαιότητας.

Για το όνομα Δωδώνη, η πιθανότερη άποψη είναι. ότι προέρχεται απο το ρήμα "δίδωμι" δηλαδή "Δόστρα" ή παραγωγό, γιατί η μητέρα Γη έδινε τους καρπούς της. Η αφετηρία της λατρείας βρίσκεται στην τρίτη χιλιετηρίδα π.Χ. (πρώτη εποχή τους χαλκού 2.500π.Χ.) με τη λατρεία της θεάς Γής, της Μεγάλης Μητέρας και δύει με την επικράτηση του χριστιανισμού στο τέλος του 4πυ αιώνα μ.Χ.

Για το ιερό τούτο μαντείο μιλάει η αρχαιότερη γραπτή παράδοση, τα Ομηρικά Επη. Στο Δία το Δωδωναίο και το Πελασγικό απευθήνει επίκληση ο ήρως του τρωικού πολέμου Αχιλλέας για το φίλο του Πάτροκλο. Στη δεύτερη εποχή του Χαλκού (Μεσοελλαδική περίοδο 1900-1550 π.Χ.) εγκαταστάθηκαν στην περιοχή , όπως και σε όλη την Ελλάδα οι πρώτοι Ελληνες, οι Θεσπρωτοί.

Ενας κλάδος του φύλου των Θεσπρωτών ήταν οι Ελλοπες, οι Ελλοι, ή Σέλλοι, που κατοίκησαν την περιοχή της Δωδώνης καθώς και την ευρύτερη περιοχή, την αρχαία Ελλόπια. Οι Ελλοι ήταν ιερείς και μάντεις αφιερωμένοι στην λατρεία του Δία. Συνήθιζαν, μάλιστα, να μην πλένουν τα πόδια τους και να ξαπλώνουν στη γή (λεροπόδαροι και χαμόστρτοι μάντεις), για να παίρνουν δύναμη για τις προφητείες και τις μαντείες.

Μετά τους Θεσπρωτούς στην Ηπειρο εμφανίζονται νέα φύλα με ισχυρότερο των Μολοσσών και τον 4ο αι. π.Χ. επικρατούν στην Ηπειρο και στην περιοχή της Δωδώνης. Ως σύμμαχοι των αθηναίων επικρατοί ο αττικός πολιτισμός στην περιοχή. Ιδρύεται το "Κοινόν των Μολοσσών", που το διαδέχτηκε το "Δωδωναίων Κοινόν" (κηδεμωνία Σέλλων) και στην συνέχεια η συμμαχία των Ηπειρωτών - με επικρατέστερο και σπουδαιότερο βασιλιά τον Πύρρο - που διατηρήθηκε εκατό, περίπου, χρόνια ώς την ανακήρυξη της δημοκρατίας (340-234π.Χ.), οπότε και δημιουργείται το "Κοινόν των Ηπειρωτών" με έδρα την Δωδώνη.